Ulica Węgierska

Leszek Zakrzewski
Ulice w naszej parafii i ich patroni. Cz.76
Ulica Węgierska
Pierwotnie ulica zwana „węgierską” (nie stosowało się wtedy nazw pisanych z wielkich liter), wychodziła z sądeckiego rynku i wiodła w kierunku Starego Sącza, jak sama nazwa wskazuje byłą częścią pradawnego traktu węgierskiego. Zanim Austriacy dokonali wyprostowania przebiegu traktu węgierskiego, który od skrzyżowania z obecną ulicą Grodzką („Bethania” 6 i 7/2012), skręcał w stronę skarpy i biegł ciągiem obecnej ulicy Tatrzańskiej, powracając następnie w rejon obecnej ulicy Źródlanej, gdzie przekraczał mostkiem potok. Kolejne przemiany tego miejsca spowodowała budowa Kolei Transwersalnej w latach 1881-1884. Zlikwidowano wtedy „starą prochownię” – magazyn prochu strzelniczego c.k. 20 pułku piechoty, usytuowaną tuż przy drodze, wybudowano wiadukt i poprowadzono ulicę serpentynami pod wiaduktem. Poszerzenia ulicy i wiaduktu dokonano już po II wojnie światowej. Rada Miasta wprowadziła nazwy ulic pisane z wielkich liter 24.07.1884 r., zaś 8.07.1886 r. część ulicy Węgierskiej od Rynku do ulicy Zielonej (ob. Mickiewicza) nazwała Jagiellońską – nazwa ta na przełomie wieków została rozszerzona na część ulicy do skrzyżowania z Grodzką. Dalsza część ulicy otrzymała nazwę Św. Kunegundy, na długo przed kanonizacją! Obecnie ulica Węgierska rozpoczyna się od wiaduktu kolejowego na linii do Chabówki, kończy na granicy miasta, na moście na Popradzie i mierzy 5 km długości, z czego pierwsze 850 m leży na terenie naszej Parafii. Podczas wojny okupanci zniemczyli nazwę na Ungarischestrasse. Ulica jest odcinkiem Drogi Krajowej nr 87.
Rozpoczynamy od wiaduktu – po prawej stronie zaraz za wiaduktem odchodzi zakrętami w dół ul. Radziecka („Bethania” 10/2017), 30 m z prawej dochodzi stromym podjazdem jednokierunkowa ul. Pułaskiego („Bethania” 6/2017). Pod nieistniejącym adresem nr 2 działał punkt Państwowego Zakładu Unasieniania Zwierząt w Zagórzycach, a od lat 80. punkt usługowy Spółdzielni Garbarsko-Futrzarskiej „Beskid”. Po wyburzeniu starego budynku rozpoczęto niedokończoną do dziś budowę nowego. Nieco dalej pod nr 6 przez wiele lat działała piekarnia Stanisława Jawora, obecnie znajdują się tam gabinety Prywatnej Przychodni Stomatologicznej „Marident”. Z lewej strony ulicy, dom pod nr 7 należał przed wojną do Funduszu Drogowego Krajowego, po wojnie pod nr 7 miał siedzibę obwód drogowy, a pod nr 9 betoniarnia Rejonu Eksploatacji Dróg Publicznych – teraz jest tu stacja paliwowa „Tank System”. Pod nr 9 znajdował się także magazyn nr 28 Spółdzielni Ogrodniczej „Ziemi Sądeckiej”. W lewo dochodzi ulica Asnyka („Bethania” 8/2010). Kolejny budynek pod nr 11 wybudował i oddał do użytku w 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Obok, także z adresem Węgierska 11, znajdują się obiekty działającej od 1988 r. spółki „Prospona”, specjalizującej się w produkcji przetworów owocowych. Wcześniej znajdował się tam zakład przetwórstwa Wojewódzkiej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej „Ziemi Sądeckiej” od 1988 r. pod zmienioną nazwą Podkarpackiej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej, od 1990 r. Spółdzielni Pracy „Podkarpacie”, a także magazyny firmy „Gortex” Import-Eksport Adam Górski od 1997 do ok. 2008 r. W lewo odchodzi ul. Rodziewiczówny („Bethania” 3/2018). Przed wojną pod nr 18 znajdowała się miodosytnia „Sandecja”, miał tam siedzibę przez pewien czas także zarząd klubu. Pod nr 18b działa drukarnia „Mała Poligrafia”. Pod nr 28 znajdował się dawniej słynny „Bar Węgierski”, z końcem lat 70. przemianowany na „Restaurację Węgierską”, działającą do ok. 1997 r., po rozbiórce na jego miejscu powstał budynek, który przez wiele lat stał niedokończony, obecnie jest tam Galeria Mebli „Milano”. Tuż obok pod nr 30, dawny salon „Euro-Comfort”, późń. „Euromarket” sprzedający samochody marki Opel, po roku 2005 budynek przejął Salon Łazienek „BoMar 2”. Za skrzyżowaniem z ulicą z prawej – Orkana („Bethania” 9/2016) – z lewej Grunwaldzką („Bethania” 10/2012), jeszcze dwie firmy: „Moto Serwis” sprzedająca i serwisująca motocykle, skutery i quady – pod nr 44 i sklep oraz warsztat motoryzacyjny „Andex” pod nr 48, po czym ulica serpentynami zjeżdża pod wiadukt linii kolejowej Tarnowsko-Leluchowskiej, gdzie przekracza granicę naszej Parafii. Po lewej stronie ulicy, pod nr 27 działał dawniej sklep spożywczy WSS „Społem” nr 4, później sklep mięsny, sklep spożywczy nr 4 FHU „Lach” i inne sklepy, a od 2011 r. Studio Fryzur „Ventaglio”. Pod nr 43 mieszkała podczas wojny rodzina Burczych. Roman Burczy, wachmistrz 1 Pułku Strzelców Podhalańskich, działał w konspiracji – Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany w marcu 1941 r. zginął w KL Auschwitz. Mimo tego żona i córka współpracowały z podziemiem, przechowując ukrywających się i pełniąc funkcję łączniczek. Aresztowane w październiku 1944 r., po okrutnym śledztwie zostały wysłane do obozów koncentracyjnych, z których udało się im powrócić późną wiosną 1945 r. Tym odcinkiem ulicy kursują linie autobusów MPK 18 (Zdrojowa–Roszkowice–Żeleźnikowa Wielka), 25 (Ogrodowa Park–Piątkowa–Mystków most), 43 (Kazimierza Wielkiego–Moszczenica Wyżna), 47 (Kazimierza Wielkiego–Kadcza Szkoła). Po lewej stronie ulicy, przed zakrętami, przy ogrodzeniu domu nr 53 znajduje się kapliczka wzniesiona zapewne w 1883 r., odnawiana w 1977 r. i 2006 r. Kamienna w kształcie postumentu z wnęką, w której umieszczona jest figurka Najświętszej Marii Panny z Dzieciątkiem, przykryta namiotowym blaszanym daszkiem i zwieńczona żeliwnym krzyżem z postacią Chrystusa. Przed ostatnim remontem można było jeszcze odczytać napis: Obyw. Miasta. N. Sącza, 1883.