Ulica Stefana Turskiego

Leszek Zakrzewski
Ulice w naszej parafii i ich patroni. Cz. 72
Ulica Stefana Turskiego
Ulica Turskiego powstała w późnych latach 70. po wytyczeniu parcel budowlanych pod osiedle domów jednorodzinnych i odchodzi w bok od ulicy Pięknej („Bethania” nr 2/2017). Do 2010 r. nie miała połączenia z ulicą Zieloną, wtedy też uliczkę wyasfaltowano i wykonano chodnik z kostki brukowej. Sklasyfikowana jako „droga gminna”, o długości 140 m biegnie od ulicy Pięknej na północny zachód, w kierunku ulicy Zielonej. Numeracja jest poprowadzona od ulicy Zielonej.
Jest zabudowana po obu stronach domkami jednorodzinnymi. Idąc zgodnie z narastającą numeracją, po lewej stronie („nieparzystej”), domy o numerach 1, 3 i 3a, 5 (w głębi) i 7. Dom przy skrzyżowaniu należy już do ulicy Pięknej. Po stronie „parzystej” kolejno domy o numerach 2 i 4, 6 (w głębi), 8 (w głębi), 10, 12 i 14 (w głębi) oraz 16.
Patron ulicy Stefan Turski, urodził się 26.07.1896 r. w Gorlicach. Po ukończeniu szkoły wydziałowej podjął praktykę tokarza, uczęszczając równocześnie do szkoły przemysłowej, którą ukończył uzyskując- dyplom czeladnika. Podczas I wojny światowej służył w latach 1915-1918 w wojsku austriackim, potem jeszcze przez rok w Wojsku Polskim. W latach 1919-1939 pracował w nowosądeckich Warsztatach Głównych PKP, po wojnie przemianowanych na ZNTK ,Nowy Sącz”, na stanowisku „kalkulatora”. Należał przed wojną do PPS (po 1948 r. do PZPR), działał także w spółdzielni „Samopomoc” założonej przez sądeckich kolejarzy. Jego nazwisko jest ściśle związane z dziejami i działalnością „Teatru Robotniczego Związku Zawodowego Kolejarzy”, powołanego w 1922 r. w środowisku kolejarskim, któremu Stefan Turski dyrektorował (i prezesował) od chwili powstania do 1952 r., z przerwą w okresie okupacji. Reżyserował także sztuki teatralne i występował na scenie. Zebranie organizacyjne odbyło się we wrześniu 1922 r., a premiera pierwszej sztuki „Gęsi i gąski” Michała Bałuckiego, miała miejsce już 25.10.1922 r. na scenie Domu Robotniczego. Wśród organizatorów teatru znaleźli się Stefan Bodzoń (reżyser – do 1937 r.) i Stanisław Denenfeld (reżyser, specjalista od wodewilów). Amatorzy tej dziedziny sztuki własnym sumptem, nie szczędząc wolnego czasu i środków finansowych, budowali dekoracje do wystawianych sztuk (tu przodował Czesław Lenczowski), przygotowywali rekwizyty i stroje. Do wybuchu wojny przygotowali 132 premiery wystawione łącznie 399 razy. Po zakończeniu wojny teatr działał początkowo w Domu Robotniczym (pierwszą premierą wystawioną 17.12.1945 r. był „Ordynans w zalotach” w reżyserii Heleny Palczewskiej, aktorki przedwojennego Teatru Dramatycznego w Poznaniu, współpracującej z Teatrem Robotniczym od 1934 r. i reżyserującej wszystkie sztuki od 1937 r.), a w 1946 r. otrzymał pomieszczenia w przedwojennym Domu Strzeleckim im. Gen. Pierackiego, w którym ulokowano także nowo powstały w 1948 r. Teatr Miejski. Budynek przemianowano w 1950 r. na Powiatowy Dom Kultury Związków Zawodowych, a Teatr Robotniczy wyrzucono. Zespół podzielił się na dwie części – jedna z nich pracowała ponownie w Domu Robotniczym, druga część w 1951 r. utworzyła Zespół Powiatowego Domu Kultury Związków Zawodowych. Stefanowi Turskiemu w 1949 r. przydzielono funkcję „referenta kulturalno-oświatowego” w zarządzie ZZK, zaś w 1952 r. „władza ludowa” zwolniła go z kierowania teatrem z powodu „braku kwalifikacji”! Kiedy Powiatowy Dom Kultury ZZ przemianowano na Dom Kultury Kolejarza ZZK w lipcu 1953 r., powrócił tam Teatr Robotniczy i w 1953 Stefan Turski jako członek komisji artystycznej. W styczniu 1957 r. z połączenia zespołów działających w DKK utworzono Teatr im. Bolesława Barbackiego (nazwę rozszerzono później na Teatr Robotniczy im. Bolesława Barbackiego). Oprócz tej dziedziny aktywności, Stefan Turski obok Zbigniewa Nowakowskiego był przed wojną członkiem Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza (uważanego przez władze za ośrodek agitacji komunistycznej), a także prezesem Klubu „Sandecja” w latach 1946-1947. Stefan Turski znalazł się również w pierwszym zarządzie powołanego do życia w grudniu 1956 r. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Plastycznych. Był jednym z głównych inicjatorów powstania Komitetu Budowy Pomnika Adama Mickiewicza w Nowym Sączu, w którym udzielał się intensywnie w pierwszej fazie działalności (pomnik powstał wg projektu art. Jerzego Bandury i został odsłonięty w ramach obchodów 670-lecia lokacji Nowego Sącza w listopadzie 1962 r.). Jako radny Miejskiej Rady Narodowej w Nowym Sączu pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej MRN. Zmarł nagle 2.09.1959 r. Spoczywa na nowosądeckim cmentarzu komunalnym w kwaterze 59.
Syn Mieczysław (1923-1993) pracował całe swoje życie w drukarstwie, rozpoczynając od praktyki w latach 1940-1944 w Zakładzie Graficznym Rudolfa Ladenbergera, aż po kierowanie Zakładem Graficznym NFUG „Nowomag”, skąd odszedł na emeryturę w 1987 r.